Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi
Bilinenden yola çıkarak bilinmeyene ulaşma yöntemi olarak tanımlanan mantık ilminin Müslümanlar tarafından benimsenmesi ve İslâmî ilimlerde kullanılması tarihî bir dönüşüm sürecinden geçmiştir. Fıkıh usûlüne dair ilk çalışmaların lügat ve nahiv ilimleri perspektifinde şekill...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Burdur Mehmet Akif Ersoy University
2023-06-01
|
| Series: | Burdur İlahiyat Dergisi |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.59932/burdurilahiyat.1310040 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841545779712360448 |
|---|---|
| author | Ramazan Aksoy Ünal Yerlikaya |
| author_facet | Ramazan Aksoy Ünal Yerlikaya |
| author_sort | Ramazan Aksoy |
| collection | DOAJ |
| description |
Bilinenden yola çıkarak bilinmeyene ulaşma yöntemi olarak tanımlanan mantık ilminin Müslümanlar tarafından benimsenmesi ve İslâmî ilimlerde kullanılması tarihî bir dönüşüm sürecinden geçmiştir. Fıkıh usûlüne dair ilk çalışmaların lügat ve nahiv ilimleri perspektifinde şekillendiği ve lafız-mânâ ilişkileri ortaya konulurken ihtiyaç duyulan mantık ilkelerinin zaten kullanıldığı söylenebilir. Bununla beraber Gazzâlî dönemine gelinceye kadar İslâm âlimlerinin bir kısmı, felsefenin bir parçası olarak görülen ve gayrimüslimlerin kendi inançlarını yaymak için kullandıkları bir meşgale olarak algılanan mantık ilmine karşı menfî bir tavır ortaya koymuşlardır. Zaman içinde mantığın felsefeden ayrılması ve ahkâmı şerʻiyyeyi yayma, kıyas ile yeni meselelerde hüküm çıkarma ve aklî deliller çerçevesinde kâinata ibret nazarıyla bakma gibi gerekçelerle mantık ilmine karşı müspet bir bakış açısı ortaya çıkmıştır. Bu süreçte mantık ilminin Grek geleneğinden gelen biçimi İslâm düşüncesi ile yeniden şekillendirilmiş ve buna dair ilkeler geliştirilmiştir. Gelinen noktada şerʻî deliller ile fıkhî meseleleri çözümleme yöntemi olarak ifade edilen usûl-i fıkh açısından kesin, doğru ve tutarlı hükümler çıkarabilmek için mantık ilmi gerekli kabul edilmekte ve müçtehidin içtihada konu olan meselelerde bu ilmin metotlarına başvurması lüzumlu görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada İslâm âlemine girdikten sonra müçtehitlerin farklı yaklaşımlarının söz konusu olduğu mantık ilminin İslâm fıkhındaki yeri, müçtehit ile ilişkisi ve müçtehit açısından gerekliliği ortaya konulmaya çalışılacaktır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-db63fc586a7a4f34a046343c4c9cd083 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2980-2407 |
| language | Arabic |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Burdur Mehmet Akif Ersoy University |
| record_format | Article |
| series | Burdur İlahiyat Dergisi |
| spelling | doaj-art-db63fc586a7a4f34a046343c4c9cd0832025-01-11T17:59:06ZaraBurdur Mehmet Akif Ersoy UniversityBurdur İlahiyat Dergisi2980-24072023-06-0168310110.59932/burdurilahiyat.1310040 Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi Ramazan Aksoy0https://orcid.org/0000-0003-3717-5085Ünal Yerlikaya1https://orcid.org/0000-0003-2068-4887BURDUR MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİSÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ, İLAHİYAT FAKÜLTESİ Bilinenden yola çıkarak bilinmeyene ulaşma yöntemi olarak tanımlanan mantık ilminin Müslümanlar tarafından benimsenmesi ve İslâmî ilimlerde kullanılması tarihî bir dönüşüm sürecinden geçmiştir. Fıkıh usûlüne dair ilk çalışmaların lügat ve nahiv ilimleri perspektifinde şekillendiği ve lafız-mânâ ilişkileri ortaya konulurken ihtiyaç duyulan mantık ilkelerinin zaten kullanıldığı söylenebilir. Bununla beraber Gazzâlî dönemine gelinceye kadar İslâm âlimlerinin bir kısmı, felsefenin bir parçası olarak görülen ve gayrimüslimlerin kendi inançlarını yaymak için kullandıkları bir meşgale olarak algılanan mantık ilmine karşı menfî bir tavır ortaya koymuşlardır. Zaman içinde mantığın felsefeden ayrılması ve ahkâmı şerʻiyyeyi yayma, kıyas ile yeni meselelerde hüküm çıkarma ve aklî deliller çerçevesinde kâinata ibret nazarıyla bakma gibi gerekçelerle mantık ilmine karşı müspet bir bakış açısı ortaya çıkmıştır. Bu süreçte mantık ilminin Grek geleneğinden gelen biçimi İslâm düşüncesi ile yeniden şekillendirilmiş ve buna dair ilkeler geliştirilmiştir. Gelinen noktada şerʻî deliller ile fıkhî meseleleri çözümleme yöntemi olarak ifade edilen usûl-i fıkh açısından kesin, doğru ve tutarlı hükümler çıkarabilmek için mantık ilmi gerekli kabul edilmekte ve müçtehidin içtihada konu olan meselelerde bu ilmin metotlarına başvurması lüzumlu görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada İslâm âlemine girdikten sonra müçtehitlerin farklı yaklaşımlarının söz konusu olduğu mantık ilminin İslâm fıkhındaki yeri, müçtehit ile ilişkisi ve müçtehit açısından gerekliliği ortaya konulmaya çalışılacaktır.https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.59932/burdurilahiyat.1310040 |
| spellingShingle | Ramazan Aksoy Ünal Yerlikaya Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi Burdur İlahiyat Dergisi |
| title |
Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi
|
| title_full |
Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi
|
| title_fullStr |
Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi
|
| title_full_unstemmed |
Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi
|
| title_short |
Mantığın İslam Fıkhında Yeri ve Müçtehit ile İlişkisi
|
| title_sort | mantigin islam fikhinda yeri ve muctehit ile iliskisi |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.59932/burdurilahiyat.1310040 |
| work_keys_str_mv | AT ramazanaksoy mantıgınislamfıkhındayerivemuctehitileiliskisi AT unalyerlikaya mantıgınislamfıkhındayerivemuctehitileiliskisi |