ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه
توجه به مسئله تغذیه نزولات جوی و تخمین دقیق آن در آبخوان‌های ایران اهمیت زیادی دارد. استفاده از روش‌های مناسب برآورد تغذیه با توجه به شرایط منطقه‌ای، ضرورت دارد. مولفه تغذیه از اجزای کلیدی معادله بیلان آب است که به‌عنوان ورودی سیستم آب زیرزمینی، عملکرد سیستم آبخوان را کنترل می‌کند. در این پژوهش از م...
Saved in:
| Main Authors: | , , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
University of Tabriz
2025-07-01
|
| Series: | هیدروژئومورفولوژی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_19576_deab699e9170659d41e7371641044e37.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1849331492328570880 |
|---|---|
| author | پریسا قهرمانی ساعتلو مهدی عرفانیان میرحسن میریعقوب زاده عطا الله ندیری مهدی سلیمانی مطلق مریم قره خانی |
| author_facet | پریسا قهرمانی ساعتلو مهدی عرفانیان میرحسن میریعقوب زاده عطا الله ندیری مهدی سلیمانی مطلق مریم قره خانی |
| author_sort | پریسا قهرمانی ساعتلو |
| collection | DOAJ |
| description | توجه به مسئله تغذیه نزولات جوی و تخمین دقیق آن در آبخوان‌های ایران اهمیت زیادی دارد. استفاده از روش‌های مناسب برآورد تغذیه با توجه به شرایط منطقه‌ای، ضرورت دارد. مولفه تغذیه از اجزای کلیدی معادله بیلان آب است که به‌عنوان ورودی سیستم آب زیرزمینی، عملکرد سیستم آبخوان را کنترل می‌کند. در این پژوهش از مدل WetSpass-M به منظور برآورد تغذیه سالانه دشت آبخوان ارومیه استفاده شد. به دلیل استفاده از داده‌های قابل دسترس، این مدل قادر به تخمین مقادیر تغذیه به صورت توزیعی می‌باشد و مولفه‌های بیلان به صورت ماهانه، فصلی و سالانه قابل برآورد است. پس از واسنجی مدل، مقادیر ماهانه رواناب، تغذیه، تبخیر و تعرق و برگاب در دوره آماری 2006-2020 برآورد شد. بیشترین مقدار رواناب در بخش غربی و بالاترین نرخ تغذیه در مناطق شمالی، غربی و جنوبی مشاهده شد. بعلاوه، بخش‌های غربی و مرکزی، تبخیر و تعرق بالاتری داشته و در بخش شمالی دشت آبخوان، کمترین تبخیر و تعرق برآورد شد. از نظر بیلان آب، نتایج نشان داد حدود 54/47 درصد بارش سالیانه به تغذیه، 24/14درصد به تبخیر و تعرق، 3/26 درصد به رواناب و 2 درصد به برگاب تبدیل می‌شوند. در مرحله اعتبارسنجی، مقادیر برآوردی مدل WetSpass-M با مقادیر مشاهده‌ای روش Scanlon مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. باتوجه به وجود آمار چاه‌های مشاهداتی برای دوسال 2009 و 2019 اعتبارسنجی انجام گرفت. کارایی مدل بر اساس معیارهای KGE و Dr به‌عنوان مناسب‌ترین معیارهای ارزیابی نشان داد که مقادیر تغذیه WetSpass و مقادیرتغذیه‌ای مشاهده‌ای روش Scanlon نزدیک به هم می‌باشند. |
| format | Article |
| id | doaj-art-7f44c2e3fc6e4b2dadb02d65edd6b6a1 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2383-3254 2676-4571 |
| language | fas |
| publishDate | 2025-07-01 |
| publisher | University of Tabriz |
| record_format | Article |
| series | هیدروژئومورفولوژی |
| spelling | doaj-art-7f44c2e3fc6e4b2dadb02d65edd6b6a12025-08-20T03:46:33ZfasUniversity of Tabrizهیدروژئومورفولوژی2383-32542676-45712025-07-01124312410410.22034/hyd.2025.64652.176719576ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیهپریسا قهرمانی ساعتلو0مهدی عرفانیان1میرحسن میریعقوب زاده2عطا الله ندیری3مهدی سلیمانی مطلق4مریم قره خانی5گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیهگروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیهگروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیهگروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریزگروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستانگروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریزتوجه به مسئله تغذیه نزولات جوی و تخمین دقیق آن در آبخوان‌های ایران اهمیت زیادی دارد. استفاده از روش‌های مناسب برآورد تغذیه با توجه به شرایط منطقه‌ای، ضرورت دارد. مولفه تغذیه از اجزای کلیدی معادله بیلان آب است که به‌عنوان ورودی سیستم آب زیرزمینی، عملکرد سیستم آبخوان را کنترل می‌کند. در این پژوهش از مدل WetSpass-M به منظور برآورد تغذیه سالانه دشت آبخوان ارومیه استفاده شد. به دلیل استفاده از داده‌های قابل دسترس، این مدل قادر به تخمین مقادیر تغذیه به صورت توزیعی می‌باشد و مولفه‌های بیلان به صورت ماهانه، فصلی و سالانه قابل برآورد است. پس از واسنجی مدل، مقادیر ماهانه رواناب، تغذیه، تبخیر و تعرق و برگاب در دوره آماری 2006-2020 برآورد شد. بیشترین مقدار رواناب در بخش غربی و بالاترین نرخ تغذیه در مناطق شمالی، غربی و جنوبی مشاهده شد. بعلاوه، بخش‌های غربی و مرکزی، تبخیر و تعرق بالاتری داشته و در بخش شمالی دشت آبخوان، کمترین تبخیر و تعرق برآورد شد. از نظر بیلان آب، نتایج نشان داد حدود 54/47 درصد بارش سالیانه به تغذیه، 24/14درصد به تبخیر و تعرق، 3/26 درصد به رواناب و 2 درصد به برگاب تبدیل می‌شوند. در مرحله اعتبارسنجی، مقادیر برآوردی مدل WetSpass-M با مقادیر مشاهده‌ای روش Scanlon مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. باتوجه به وجود آمار چاه‌های مشاهداتی برای دوسال 2009 و 2019 اعتبارسنجی انجام گرفت. کارایی مدل بر اساس معیارهای KGE و Dr به‌عنوان مناسب‌ترین معیارهای ارزیابی نشان داد که مقادیر تغذیه WetSpass و مقادیرتغذیه‌ای مشاهده‌ای روش Scanlon نزدیک به هم می‌باشند.https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_19576_deab699e9170659d41e7371641044e37.pdfآب زیرزمینیتغذیهwetspassبیلان آبدریاچه ارومیه |
| spellingShingle | پریسا قهرمانی ساعتلو مهدی عرفانیان میرحسن میریعقوب زاده عطا الله ندیری مهدی سلیمانی مطلق مریم قره خانی ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه هیدروژئومورفولوژی آب زیرزمینی تغذیه wetspass بیلان آب دریاچه ارومیه |
| title | ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه |
| title_full | ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه |
| title_fullStr | ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه |
| title_full_unstemmed | ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه |
| title_short | ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل WetSpass-M در آبخوان ارومیه |
| title_sort | ارزیابی تغذیه آب زیرزمینی با استفاده از مدل wetspass m در آبخوان ارومیه |
| topic | آب زیرزمینی تغذیه wetspass بیلان آب دریاچه ارومیه |
| url | https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_19576_deab699e9170659d41e7371641044e37.pdf |
| work_keys_str_mv | AT prysạqhrmạnysạʿtlw ạrzyạbytgẖdẖyhậbzyrzmynybạạstfạdhạzmdlwetspassmdrậbkẖwạnạrwmyh AT mhdyʿrfạnyạn ạrzyạbytgẖdẖyhậbzyrzmynybạạstfạdhạzmdlwetspassmdrậbkẖwạnạrwmyh AT myrḥsnmyryʿqwbzạdh ạrzyạbytgẖdẖyhậbzyrzmynybạạstfạdhạzmdlwetspassmdrậbkẖwạnạrwmyh AT ʿṭạạllhndyry ạrzyạbytgẖdẖyhậbzyrzmynybạạstfạdhạzmdlwetspassmdrậbkẖwạnạrwmyh AT mhdyslymạnymṭlq ạrzyạbytgẖdẖyhậbzyrzmynybạạstfạdhạzmdlwetspassmdrậbkẖwạnạrwmyh AT mrymqrhkẖạny ạrzyạbytgẖdẖyhậbzyrzmynybạạstfạdhạzmdlwetspassmdrậbkẖwạnạrwmyh |