Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak
Ontolojik nesnenin belirlenişinde matematiğin etkisi bugün adeta kayıp bir gönderge gibidir. Oysa tarihlerinin başlangıcında bu ilişki açıkça görünür biçimdeydi. Matematiğin ve bilimlerin 17. yy. ve sonrasındaki gelişimi, felsefe ve mantıkta da yeni açılımlar sağlamıştır. Aristoteles fiziği üzerine...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Durmus Gunay
2023-06-01
|
| Series: | Üniversite Araştırmaları Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2784906 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841527479275094016 |
|---|---|
| author | Tuğba Yavuz |
| author_facet | Tuğba Yavuz |
| author_sort | Tuğba Yavuz |
| collection | DOAJ |
| description | Ontolojik nesnenin belirlenişinde matematiğin etkisi bugün adeta kayıp bir gönderge gibidir. Oysa tarihlerinin başlangıcında bu ilişki açıkça görünür biçimdeydi. Matematiğin ve bilimlerin 17. yy. ve sonrasındaki gelişimi, felsefe ve mantıkta da yeni açılımlar sağlamıştır. Aristoteles fiziği üzerine bina edilen Aristoteles mantığı, yeni matematikle kurulan ve yeni fizikle güncellenen bir kavrayışı gerektiren bu yeni dünyanın nesnelerinin belirlenimi üzerindeki otoritesini yitirmiştir. Matematiğin belirleyici olduğu bu yeni dünyada matematiksel mantıklar geliştirilmiş, böylece nesnenin belirlediği matematiğin sınırından, nesnenin matematik yoluyla belirlenebilmesinin yolunun açıldığı günümüze, mantıksal ve metafiziksel bir evrim gerçekleşmiştir. Matematiğin nesnelerine varlık atfetmeyen Aristoteles metafiziğinden, mümkün ve imkansız dünyaların nesnelerini içerecek metafiziklerin inşa edilebileceği bir aşamaya gelinmiştir. Çalışmamızın amacı, tüm bu arka planda, söz konusu açıdan belki de hiç görünür olmamış ancak çağdaş nesne kuramı tartışmalarını ve mantıksal gelişmeleri neredeyse yakalayan yöntem ve içeriğe sahip bir detay olarak 9. yy. matematikçisi Hârizmî ve onun başyapıtı el-Kitabu’l Cebr’inin mantıksal-metafiziksel bir okumasını yapmaktır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-010dd59931c146b1a3426aa3d0fd033c |
| institution | Kabale University |
| issn | 2636-7459 |
| language | English |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Durmus Gunay |
| record_format | Article |
| series | Üniversite Araştırmaları Dergisi |
| spelling | doaj-art-010dd59931c146b1a3426aa3d0fd033c2025-01-15T14:25:05ZengDurmus GunayÜniversite Araştırmaları Dergisi2636-74592023-06-016219921010.32329/uad.12077461214Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden BakmakTuğba Yavuzhttps://orcid.org/0000-0001-8405-7845Ontolojik nesnenin belirlenişinde matematiğin etkisi bugün adeta kayıp bir gönderge gibidir. Oysa tarihlerinin başlangıcında bu ilişki açıkça görünür biçimdeydi. Matematiğin ve bilimlerin 17. yy. ve sonrasındaki gelişimi, felsefe ve mantıkta da yeni açılımlar sağlamıştır. Aristoteles fiziği üzerine bina edilen Aristoteles mantığı, yeni matematikle kurulan ve yeni fizikle güncellenen bir kavrayışı gerektiren bu yeni dünyanın nesnelerinin belirlenimi üzerindeki otoritesini yitirmiştir. Matematiğin belirleyici olduğu bu yeni dünyada matematiksel mantıklar geliştirilmiş, böylece nesnenin belirlediği matematiğin sınırından, nesnenin matematik yoluyla belirlenebilmesinin yolunun açıldığı günümüze, mantıksal ve metafiziksel bir evrim gerçekleşmiştir. Matematiğin nesnelerine varlık atfetmeyen Aristoteles metafiziğinden, mümkün ve imkansız dünyaların nesnelerini içerecek metafiziklerin inşa edilebileceği bir aşamaya gelinmiştir. Çalışmamızın amacı, tüm bu arka planda, söz konusu açıdan belki de hiç görünür olmamış ancak çağdaş nesne kuramı tartışmalarını ve mantıksal gelişmeleri neredeyse yakalayan yöntem ve içeriğe sahip bir detay olarak 9. yy. matematikçisi Hârizmî ve onun başyapıtı el-Kitabu’l Cebr’inin mantıksal-metafiziksel bir okumasını yapmaktır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2784906al-khwârizmîalgebrametaphysicsobject theorymodal logicpossible world semanticshârizmîcebirmetafiziknesne kuramımodal mantık |
| spellingShingle | Tuğba Yavuz Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak Üniversite Araştırmaları Dergisi al-khwârizmî algebra metaphysics object theory modal logic possible world semantics hârizmî cebir metafizik nesne kuramı modal mantık |
| title | Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak |
| title_full | Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak |
| title_fullStr | Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak |
| title_full_unstemmed | Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak |
| title_short | Matematiğin ve Varlığın Sınırlarına Hârizmî Cebri Üzerinden Yeniden Bakmak |
| title_sort | matematigin ve varligin sinirlarina harizmi cebri uzerinden yeniden bakmak |
| topic | al-khwârizmî algebra metaphysics object theory modal logic possible world semantics hârizmî cebir metafizik nesne kuramı modal mantık |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2784906 |
| work_keys_str_mv | AT tugbayavuz matematiginvevarlıgınsınırlarınaharizmicebriuzerindenyenidenbakmak |