ارزیابی شاخص های اقتصادی، انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای در تولید هندوانه (مطالعه موردی: استان ایلام)
سابقه و هدف: استفاده موثر از انرژی یکی از نیاز‌های اساسی کشاورزی پایدار است. افزایش تقاضا برای مواد غذایی باعث تشدید در مصرف کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها، ماشین‌ها و سایر منابع طبیعی شده است که یکی از پیامدهای آن تاثیرات زیست‌محیطی نامطلوب بر آب، هوا و زمین می‌باشد. بنابراین لازم است اقدامات لازم در را...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2020-08-01
|
| Series: | تولید گیاهان زراعی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://ejcp.gau.ac.ir/article_5235_e13838f75c66eaf408af735ea8a317d3.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: استفاده موثر از انرژی یکی از نیاز‌های اساسی کشاورزی پایدار است. افزایش تقاضا برای مواد غذایی باعث تشدید در مصرف کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها، ماشین‌ها و سایر منابع طبیعی شده است که یکی از پیامدهای آن تاثیرات زیست‌محیطی نامطلوب بر آب، هوا و زمین می‌باشد. بنابراین لازم است اقدامات لازم در راستای افزایش بهره‌وری استفاده از منابع انرژی و کاهش اثرات زیست-محیطی انجام گیرد. هدف از این پژوهش تعیین الگوی مصرف انرژی، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و تحلیل اقتصادی تولید هندوانه در شهرستان چرداول استان ایلام است.مواد و روش‌ها: اطلاعات مورد نیاز این تحقیق در سال ۹۷ از طریق پرسش‌نامه و مصاحبه جمع‌آوری شد و روش نمونه‌گیری از نوع تصادفی ساده بود. مقدار انتشار گازهای گلخانه‌ای در سیستم تولید هندوانه با استفاده از ضریب انتشار معادل "CO2" برای نهاده‌های مختلف محاسبه گردید. شاخص‌های انرژی مورد بررسی شامل نسبت انرژی، بهروه‌وری انرژی، شدت انرژی و انرژی خالص بود. نسبت انرژی بیان‌گر نسبت بین کالری گرمایی محصولات خروجی و کل انرژی مصرف شده در عوامل تولید است. این شاخص بدون بُعد بوده و مقدار انرژی به‌دست آمده، به ازای هر واحد مصرف انرژی، برای تولید را نشان می‌دهد. شدت انرژی نشان‌دهنده مصرف انرژی برای تولید یک واحد از محصول است. این شاخص بسته به نوع محصول کشاورزی، موقعیت و زمان متفاوت است و می‌تواند به عنوان شاخصی برای ارزیابی کارایی مصرف انرژی در سامانه‌های مختلف تولید مورد استفاده قرار گیرد. بهره‌وری انرژی عکس شدت انرژی است و از تقسیم مقدار محصول تولید شده بر انرژی مصرف شده به دست می‌آید و در حقیقت، بیان‌کننده مقدار تولید محصول به ازای هر واحد انرژی مصرف شده است. در این روابط، نسبت انرژی بدون واحد، انرژی خروجی بر حسب (Mj/ha)، انرژی ورودی برحسب (Mj/ha)، بهره‌وری انرژی بر حسب (Kg/Mj)، شدت انرژی بر حسب (Mj/Kg)، کل محصول تولیدی در دوره بر حسب ( (Kg/haو افزوده خالص انرژی بر حسب (Mj/ha) است. هم‌چنین محاسبه شاخص‌های اقتصادی نیز بر اساس شاخص‌های درآمد ناخالص، ارزش ناخالص تولید، هزینه‌های ثابت و متغیر، عملکرد، قیمت محصول و نسبت سود به هزینه برآورد گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهای SPSS25 و Exel استفاده شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که دو نهاده آب آبیاری و سوخت دیزل به‌ترتیب با 01/36 و 21/25 درصد، پرمصرف‌ترین نهاده‌های انرژی‌بر در تولید محصول فوق بودند. مجموع انرژی‌های ورودی و خروجی در تولید هندوانه 89/38584 و 93/781115 مگاژول بر هکتار محاسبه شد. نسبت انرژی، بهره‌وری انرژی، شدت انرژی و افزوده خالص انرژی به‌ترتیب 02/2، 06/1، 93/0 و 04/39531 مگاژول برآورد گردید. مقدار کل انتشار گازهای گلخانه‌ای برابر 4/1151 کیلوگرم دی‌اکسید‌کربن بر هکتار به‌دست آمد که بیش‌ترین میزان به‌ترتیب مربوط به کود دامی و سوخت دیزل با 6/489 و 7/476 کیلوگرم دی اکسید کربن بر هکتار محاسبه شد. نسبت سود به هزینه نیز 85/3 به دست آمد.نتیجه‌گیری: با توجه به مطالعه مذکور بیش‌ترین مصرف انرژی، مربوط به آب آبیاری و سوخت دیزل می‌باشد. بالاترین میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای مربوط به مصرف کود دامی با 6/489 کیلوگرم و پس از آن سوخت دیزل با 79/476 کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن بر هکتار بود. لذا انجام تحقیقات در زمینه‌ی به‌کارگیری روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و کم‌خاک‌ورزی برای کاهش انرژی سوخت مصرفی و اثرات گلخانه‌ای ناشی از مصرف سوخت، پیشنهاد می‌گردد. هم‌چنین از آن‌جایی که نسبت سود به هزینه 85/3 محاسبه گردید، تولید هندوانه از توجیه اقتصادی برخوردار است ولی توجه به مساله آب در مکان‌یابی کشت این محصول ضروری است. |
|---|---|
| ISSN: | 2008-739X 2008-7403 |