Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”

Kur’ân’ın Ṡaff 61/6 âyetinde Hz. ʿÎsa’nın kendinden sonra Ahmed ismi ya da sıfatında bir peygamberin gelişini müjdelemesi konu edilmektedir. Bazı Müslüman âlimlerin ilk asırlardan itibaren bu müjdelemenin izlerini İncillerde yer alan Paraclete/Faraklit kelimesiyle ilişkilend...

Full description

Saved in:

Bibliographic Details
Main Author:	Orhan Güvel
Format:	Article
Language:	Arabic
Published:	Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 2024-10-01
Series:	Rize İlahiyat Dergisi
Online Access:	https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.32950/rid.1487038
Tags:	Add Tag No Tags, Be the first to tag this record!

_version_	1841545476141219840
author	Orhan Güvel
author_facet	Orhan Güvel
author_sort	Orhan Güvel
collection	DOAJ
description	Kur’ân’ın Ṡaff 61/6 âyetinde Hz. ʿÎsa’nın kendinden sonra Ahmed ismi ya da sıfatında bir peygamberin gelişini müjdelemesi konu edilmektedir. Bazı Müslüman âlimlerin ilk asırlardan itibaren bu müjdelemenin izlerini İncillerde yer alan Paraclete/Faraklit kelimesiyle ilişkilendirmesi, meselenin Müslüman ve Hristiyan kültür arasındaki temel polemik konularından birine dönüşmesine kapı aralamıştır. İki kültür arasında Ṡaff 61/6 âyeti çerçevesinde yürütülen tartışmalar âyetin sahabeden ʾUbeyy Kaʿb’a isnad edilen alternatif bir kırâʾatinin ortaya çıkmasıyla yeniden alevlenmiştir. Bu kırâʾat farklılığına ilk olarak Arthur Jeffery (öl. 1959) tarafından San Lorenzo de El Escorial Manastırı Kraliyet Kütüphanesinde kayıtlı bulunan Ebû İsḥâḳ İbrâhîm b. Muḥammed el-Merandî’nin (öl. 588/1192) Ḳurratu ʿAyni’l-Ḳurrâʾ fi’l-Ḳırâʾat adlı eserinin yazmasında rastlanmıştır. Bu okuyuşa göre Ṡaff 61/6 âyetinde Hz. ʿÎsâ’dan sonra Ahmed isminde bir peygamberin geleceği değil ümmetinin son ümmet ve kendisinin de nebîlik ve resullük müessesesinin son temsilcisi olacağı bir peygamberin gelişi müjdelenmektedir. Bu çalışmada Ṡaff 61/6 âyetinin İslâmî kaynaklarda yorumlanışı ve ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾat hakkında bilgi içeren Batılı ve Arap yazarlara ait çalışmalar nitel araştırma yöntemi kullanılarak tetkik edilmiştir. Tefsir geleneğinde âyetin daha çok Hz. Muhammed’in Ahmed ismi ya da sıfatıyla müjdelenmesi cihetiyle yorumlamaya konu edildiği görülmektedir. Arthur Jeffery’nin dikkat çektiği kırâʾat farklılığı hakkında en kapsamlı değerlendirme ise Sean W. Anthony’ye ve Zekeriyyâ Muḥammed’e (öl. 2023) aittir. Anthony, ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾati Kur’ân’ın diksiyonuna uymadığı ve başka kaynaklar tarafından teyit edilemediği gerekçesiyle âyetin orijinal ve tarihsel olarak tercihe şayan bir okuması olarak görülemeyeceğini ifade ederken, Muḥammed âyetin Hatt-ı Osmânî’ye göre yazılışı ve ʾUbeyy kırâʾati arasındaki farklılığın taṡhîften kaynaklı olabileceği üzerinde durmaktadır. Bu bağlamda Muḥammed, âyetin doğru okunması için üçüncü alternatif bir kırâʾat önermektedir. Muḥammed’in önerdiği kırâʾate göre âyet şöyle meâllendirilebilir: “Meryem oğlu ʿÎsâ, ‘Ey İsrailoğulları! Ben size Allah tarafından gönderilmiş bir elçiyim. Ben elinizdeki Tevrat’ı tasdik etmek ve benden sonra gelecek, ümmeti en faziletli/üstün ümmet olacak Allah’ın kendisiyle nebîlik müessesesini nihayete erdireceği bir peygamberi müjdelemek için gönderildim. Onlar: ‘Bunlar düpedüz bir sihirdir.’ dediler.” (Ṡaff 61/6) Yapılan incelemede Ṡaff 61/6 âyeti hakkında ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾat ve Muḥammed’in önerdiği alternatif kırâʾatin kadim Mushaflar ve kırâʾat farklılıklarına dair bilgi içeren kaynaklar tarafından teyit edilemediği ve Kur’ân üslubuyla uyumlu olmadığı tespit edilmiştir. Her iki okuyuşun da hem lafız hem de içerdikleri anlam bakımından Hatt-ı Osmânî okuyuşuna göre tercih edilebilecek bir durum arz etmediği görülmüştür. Merandî’nin eserinde ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾatin ilgili sahâbînin kişisel Mushafına düştüğü tefsirî bir açıklama ya da Hz. Osman Mushafının ortaya çıkmasından önce tedavülde olan yedi harf kabîlinden bir kırâʾate dayanıyor olmasının kuvvetle muhtemel olduğu anlaşılmıştır. İlgili kırâʾatte Ahmed isminin zikredilmiyor oluşunun Hz. Osman Mushafı’nın otantiklik düzeyini etkileyecek bir yönünün bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
format	Article
id	doaj-art-f11283fe23df4c8da5b174bd26805824
institution	Kabale University
issn	2980-0331
language	Arabic
publishDate	2024-10-01
publisher	Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
record_format	Article
series	Rize İlahiyat Dergisi
spelling	doaj-art-f11283fe23df4c8da5b174bd268058242025-01-12T07:03:11ZaraRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiRize İlahiyat Dergisi2980-03312024-10-012721723410.32950/rid.1487038 Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?” Orhan Güvel0https://orcid.org/0000-0002-6104-8177OSMANİYE KORKUT ATA ÜNİVERSİTESİ Kur’ân’ın Ṡaff 61/6 âyetinde Hz. ʿÎsa’nın kendinden sonra Ahmed ismi ya da sıfatında bir peygamberin gelişini müjdelemesi konu edilmektedir. Bazı Müslüman âlimlerin ilk asırlardan itibaren bu müjdelemenin izlerini İncillerde yer alan Paraclete/Faraklit kelimesiyle ilişkilendirmesi, meselenin Müslüman ve Hristiyan kültür arasındaki temel polemik konularından birine dönüşmesine kapı aralamıştır. İki kültür arasında Ṡaff 61/6 âyeti çerçevesinde yürütülen tartışmalar âyetin sahabeden ʾUbeyy Kaʿb’a isnad edilen alternatif bir kırâʾatinin ortaya çıkmasıyla yeniden alevlenmiştir. Bu kırâʾat farklılığına ilk olarak Arthur Jeffery (öl. 1959) tarafından San Lorenzo de El Escorial Manastırı Kraliyet Kütüphanesinde kayıtlı bulunan Ebû İsḥâḳ İbrâhîm b. Muḥammed el-Merandî’nin (öl. 588/1192) Ḳurratu ʿAyni’l-Ḳurrâʾ fi’l-Ḳırâʾat adlı eserinin yazmasında rastlanmıştır. Bu okuyuşa göre Ṡaff 61/6 âyetinde Hz. ʿÎsâ’dan sonra Ahmed isminde bir peygamberin geleceği değil ümmetinin son ümmet ve kendisinin de nebîlik ve resullük müessesesinin son temsilcisi olacağı bir peygamberin gelişi müjdelenmektedir. Bu çalışmada Ṡaff 61/6 âyetinin İslâmî kaynaklarda yorumlanışı ve ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾat hakkında bilgi içeren Batılı ve Arap yazarlara ait çalışmalar nitel araştırma yöntemi kullanılarak tetkik edilmiştir. Tefsir geleneğinde âyetin daha çok Hz. Muhammed’in Ahmed ismi ya da sıfatıyla müjdelenmesi cihetiyle yorumlamaya konu edildiği görülmektedir. Arthur Jeffery’nin dikkat çektiği kırâʾat farklılığı hakkında en kapsamlı değerlendirme ise Sean W. Anthony’ye ve Zekeriyyâ Muḥammed’e (öl. 2023) aittir. Anthony, ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾati Kur’ân’ın diksiyonuna uymadığı ve başka kaynaklar tarafından teyit edilemediği gerekçesiyle âyetin orijinal ve tarihsel olarak tercihe şayan bir okuması olarak görülemeyeceğini ifade ederken, Muḥammed âyetin Hatt-ı Osmânî’ye göre yazılışı ve ʾUbeyy kırâʾati arasındaki farklılığın taṡhîften kaynaklı olabileceği üzerinde durmaktadır. Bu bağlamda Muḥammed, âyetin doğru okunması için üçüncü alternatif bir kırâʾat önermektedir. Muḥammed’in önerdiği kırâʾate göre âyet şöyle meâllendirilebilir: “Meryem oğlu ʿÎsâ, ‘Ey İsrailoğulları! Ben size Allah tarafından gönderilmiş bir elçiyim. Ben elinizdeki Tevrat’ı tasdik etmek ve benden sonra gelecek, ümmeti en faziletli/üstün ümmet olacak Allah’ın kendisiyle nebîlik müessesesini nihayete erdireceği bir peygamberi müjdelemek için gönderildim. Onlar: ‘Bunlar düpedüz bir sihirdir.’ dediler.” (Ṡaff 61/6) Yapılan incelemede Ṡaff 61/6 âyeti hakkında ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾat ve Muḥammed’in önerdiği alternatif kırâʾatin kadim Mushaflar ve kırâʾat farklılıklarına dair bilgi içeren kaynaklar tarafından teyit edilemediği ve Kur’ân üslubuyla uyumlu olmadığı tespit edilmiştir. Her iki okuyuşun da hem lafız hem de içerdikleri anlam bakımından Hatt-ı Osmânî okuyuşuna göre tercih edilebilecek bir durum arz etmediği görülmüştür. Merandî’nin eserinde ʾUbeyy b. Kaʿb’a isnad edilen kırâʾatin ilgili sahâbînin kişisel Mushafına düştüğü tefsirî bir açıklama ya da Hz. Osman Mushafının ortaya çıkmasından önce tedavülde olan yedi harf kabîlinden bir kırâʾate dayanıyor olmasının kuvvetle muhtemel olduğu anlaşılmıştır. İlgili kırâʾatte Ahmed isminin zikredilmiyor oluşunun Hz. Osman Mushafı’nın otantiklik düzeyini etkileyecek bir yönünün bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.32950/rid.1487038
spellingShingle	Orhan Güvel Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?” Rize İlahiyat Dergisi
title	Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”
title_full	Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”
title_fullStr	Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”
title_full_unstemmed	Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”
title_short	Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”
title_sort	saff 61 6 ayetinin ʾubeyy b kaʿb a isnad edilen kiraʾati hz muhammed in ahmed ismiyle mujdelenmesi mi yoksa peygamberlerin sonuncusu olduguna atif mi
url	https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.32950/rid.1487038
work_keys_str_mv	AT orhanguvel saff616ayetininʾubeyybkaʿbaisnadedilenkıraʾatihzmuhammedinahmedismiylemujdelenmesimiyoksapeygamberlerinsonuncusuoldugunaatıfmı

Ṡaff 61/6 Âyetinin ʾUbeyy b. Kaʿb’a İsnad Edilen Kırâʾati: Hz. Muhammed’in “Aḥmed İsmiyle Müjdelenmesi mi?” Yoksa “Peygamberlerin Sonuncusu Olduğuna Atıf Mı?”

Similar Items