İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981)
İzmir’in tarikatlar tarihine bakıldığında en çok dikkat çeken derviş gruplarından biri de Rifâîlerdir. Bu çalışmada Ege Bölgesi’nde son dönem Rifâî meşâyihinden biri olarak Ma‘rifî şeyhi Ahmed Kâzım Eymür Efendi ve İzmir’in kadîm semtlerinden biri olan İkiçeşmelik’te açmış o...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
2024-12-01
|
| Series: | Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.70951/tasavvufdergisi.1552583 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841545393577394176 |
|---|---|
| author | Fatma Üresin |
| author_facet | Fatma Üresin |
| author_sort | Fatma Üresin |
| collection | DOAJ |
| description |
İzmir’in tarikatlar tarihine bakıldığında en çok dikkat çeken derviş gruplarından biri de Rifâîlerdir. Bu çalışmada Ege Bölgesi’nde son dönem Rifâî meşâyihinden biri olarak Ma‘rifî şeyhi Ahmed Kâzım Eymür Efendi ve İzmir’in kadîm semtlerinden biri olan İkiçeşmelik’te açmış olduğu Ma‘rifî tekkesinin faaliyetleri ele alınmaktadır. Manisa’daki Entekkeliler ocağında seyr u sülûk eğitimini tamamlayan Ahmed Kâzım Eymür Efendi, kendisine şeyhi Ali Feyzi Efendi tarafından verilen icâzetnâme ile İkiçeşmelik’te tekkesini açmış; Ma‘rifîlik’in İzmir’de daha da faal olmasında öncülük etmiştir. Böylece Kâhire’den İstanbul’a hicret eden Rifâî şeyhi Muhammed Fethu’l-Maârif’in (v. 1824) kurucusu olduğu Ma‘rifiyye kolunun İstanbul’dan İzmir’e olan seyrinde mühim bir rol oynamıştır. Bir Rifâî tekkesi olması hasebiyle burhan merâsimlerinin de yapıldığı İkiçeşmelik Dergâhı, mimârî bakımdan her ne kadar küçük bir yapıya sahip olsa da İzmir’in tasavvufî çehresini şekillendirmekte büyük bir rol oynamıştır. Mûsikîşinaslığı ve mevlithanlığıyla da maruf olan Ahmed Kâzım Eymür Efendi’nin cami ve mescidlerde yaptığı vaazlara halkın büyük bir teveccüh göstermesi, toplumun farklı kesimlerinden dervişlerinin olması, İkiçeşmelik dergâhında her pazartesi gecesi tertip edilen zikir meclislerinin inkıtâya uğramaması ve cenazesinde İkiçeşmelik sokaklarında büyük bir izdihamın yaşandığına bakılacak olursa bir Ma‘rifî şeyhi olarak irşad faaliyetlerinin bulunduğu mûhitte geniş bir yankı uyandırdığı anlaşılmaktadır. Fakat -edebî türde birkaç teliften başka- Rifâîlik-Ma‘rifilik tarihine dair yapılan herhangi bir akademik çalışmada bu kolun İzmir’deki temsilcilerinden biri olarak Ahmed Kâzım Eymür Efendi’nin ismi dahi geçmemektedir. Bu boşluğu tamamlamaya yönelik yaptığımız araştırmada ayrıca, Ma‘rifiyye’nin Ehl-i beyt sevgisinin derinden müşahede edildiği bir tarikat olmakla beraber bazı akademik çalışmalarda iddia edildiği gibi Alevî-Bektâşî bir meşrebe dayanıp dayanmadığı da tahlil edilmektedir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-e893379bf1df462ab63428961d7ca663 |
| institution | Kabale University |
| issn | 1302-3543 |
| language | Arabic |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi |
| record_format | Article |
| series | Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi |
| spelling | doaj-art-e893379bf1df462ab63428961d7ca6632025-01-12T07:38:15Zaraİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi1302-35432024-12-01549714710.70951/tasavvufdergisi.1552583 İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981) Fatma Üresin0https://orcid.org/0000-0002-5582-941XBOLU ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ İzmir’in tarikatlar tarihine bakıldığında en çok dikkat çeken derviş gruplarından biri de Rifâîlerdir. Bu çalışmada Ege Bölgesi’nde son dönem Rifâî meşâyihinden biri olarak Ma‘rifî şeyhi Ahmed Kâzım Eymür Efendi ve İzmir’in kadîm semtlerinden biri olan İkiçeşmelik’te açmış olduğu Ma‘rifî tekkesinin faaliyetleri ele alınmaktadır. Manisa’daki Entekkeliler ocağında seyr u sülûk eğitimini tamamlayan Ahmed Kâzım Eymür Efendi, kendisine şeyhi Ali Feyzi Efendi tarafından verilen icâzetnâme ile İkiçeşmelik’te tekkesini açmış; Ma‘rifîlik’in İzmir’de daha da faal olmasında öncülük etmiştir. Böylece Kâhire’den İstanbul’a hicret eden Rifâî şeyhi Muhammed Fethu’l-Maârif’in (v. 1824) kurucusu olduğu Ma‘rifiyye kolunun İstanbul’dan İzmir’e olan seyrinde mühim bir rol oynamıştır. Bir Rifâî tekkesi olması hasebiyle burhan merâsimlerinin de yapıldığı İkiçeşmelik Dergâhı, mimârî bakımdan her ne kadar küçük bir yapıya sahip olsa da İzmir’in tasavvufî çehresini şekillendirmekte büyük bir rol oynamıştır. Mûsikîşinaslığı ve mevlithanlığıyla da maruf olan Ahmed Kâzım Eymür Efendi’nin cami ve mescidlerde yaptığı vaazlara halkın büyük bir teveccüh göstermesi, toplumun farklı kesimlerinden dervişlerinin olması, İkiçeşmelik dergâhında her pazartesi gecesi tertip edilen zikir meclislerinin inkıtâya uğramaması ve cenazesinde İkiçeşmelik sokaklarında büyük bir izdihamın yaşandığına bakılacak olursa bir Ma‘rifî şeyhi olarak irşad faaliyetlerinin bulunduğu mûhitte geniş bir yankı uyandırdığı anlaşılmaktadır. Fakat -edebî türde birkaç teliften başka- Rifâîlik-Ma‘rifilik tarihine dair yapılan herhangi bir akademik çalışmada bu kolun İzmir’deki temsilcilerinden biri olarak Ahmed Kâzım Eymür Efendi’nin ismi dahi geçmemektedir. Bu boşluğu tamamlamaya yönelik yaptığımız araştırmada ayrıca, Ma‘rifiyye’nin Ehl-i beyt sevgisinin derinden müşahede edildiği bir tarikat olmakla beraber bazı akademik çalışmalarda iddia edildiği gibi Alevî-Bektâşî bir meşrebe dayanıp dayanmadığı da tahlil edilmektedir.https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.70951/tasavvufdergisi.1552583 |
| spellingShingle | Fatma Üresin İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981) Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi |
| title |
İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981)
|
| title_full |
İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981)
|
| title_fullStr |
İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981)
|
| title_full_unstemmed |
İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981)
|
| title_short |
İzmir’de bir Rifâî-Ma‘rifî Tekkesi: İkiçeşmelik Dergâhı ve Ahmed Kâzım Eymür Efendi (1905-1981)
|
| title_sort | izmir de bir rifai ma rifi tekkesi ikicesmelik dergahi ve ahmed kazim eymur efendi 1905 1981 |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.70951/tasavvufdergisi.1552583 |
| work_keys_str_mv | AT fatmauresin izmirdebirrifaimarifitekkesiikicesmelikdergahıveahmedkazımeymurefendi19051981 |