Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme
Bu makale, Ali Kuşçu’nun (ö. 879/1474) Şerhu Tecrîdi’l-akâid eseri üzerinden metafiziğin temel kavramların- dan birlik (vahdet) ile yüklemleme şeması, yani “kategorik önerme, konu ve yüklemin bir açıdan birleşmesini, başka bir açıdan ise farklılaşmasını gerektirir” önermesi arasındaki ilişkiyi incel...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Scientific Studies Association (ILEM)
2024-10-01
|
| Series: | Nazariyat: Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://nazariyat.org/content/5-sayilar/21-cilt-10-sayi-2/3-mehmet-ozturan-ali-kuscu/3_mehmet_ozturan.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1846095198738710528 |
|---|---|
| author | Mehmet Özturan |
| author_facet | Mehmet Özturan |
| author_sort | Mehmet Özturan |
| collection | DOAJ |
| description | Bu makale, Ali Kuşçu’nun (ö. 879/1474) Şerhu Tecrîdi’l-akâid eseri üzerinden metafiziğin temel kavramların- dan birlik (vahdet) ile yüklemleme şeması, yani “kategorik önerme, konu ve yüklemin bir açıdan birleşmesini, başka bir açıdan ise farklılaşmasını gerektirir” önermesi arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Bu şema, Fahreddin er-Râzî’nin (ö. 606/1210) eserlerinden ilham alınarak Nasîruddin et-Tûsî (ö. 672/1274) tarafından Tecrîdü’l-i‘tikâd’a taşınmış ve böylece felsefi kelam kitaplarının, özellikle de Tecrîdü’l-i‘tikâd şerhlerinin gündemine girmiştir. Tecrîdü’l-i‘tikâd üze- rine yapılan şerhler, ‘haml’ başlığı altında bu şemanın temellendirilmesine ilişkin çeşitli yaklaşımlar sunmaktadır. Fakat aynı şema, aynı kitapta bambaşka bir bağlamda, vahdet-kesret başlığı altında da incelenmektedir: Haml baş- lığı altında kategorik önermede konu terimin ve yüklem teriminin bir cihetten birlik (ittihad) oluşturması bir başka cihetten de farklı olması gerektiği söylenirken, vahdet-kesret başlığında da ‘bir’ ve ‘çok’ sıfatlarını alan şeylerin bir cihetten ‘bir’ başka bir cihetten ‘çok’ olması gerektiği söylenmektedir. Dolayısıyla birlik ve çokluk hem mantıksal hem de metafiziksel iki ayrı bağlamda ele alınmaktadır. Bu makalede, Kuşçu’nun şerhini analiz ederek, vahdet-kes- ret ve kategorik önermelerdeki yüklemlemenin cihetler özelinde görünen bu kesişimini vurgulamaya çalışacağım ki bu, henüz gereken ilgiyi görmemiş bir husustur. Bu açıdan makale, metafiziğin genel kavramlarından vahdet ve kesreti kategorik önermeler gibi mantıksal unsurlar ile karşılaştırarak mantıksal kavramları metafiziksel temelleri ile birlikte ele almanın önemine katkı sunmaktadır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-c67578ec45a347bd9ccbecb6c81ed13d |
| institution | Kabale University |
| issn | 2547-9415 |
| language | English |
| publishDate | 2024-10-01 |
| publisher | Scientific Studies Association (ILEM) |
| record_format | Article |
| series | Nazariyat: Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences |
| spelling | doaj-art-c67578ec45a347bd9ccbecb6c81ed13d2025-01-02T11:29:54ZengScientific Studies Association (ILEM)Nazariyat: Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences2547-94152024-10-01102456610.12658/Nazariyat.10.2.M0261Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da YüklemlemeMehmet Özturan0https://orcid.org/0000-0002-8919-9751İstanbul Medeniyet UnviersityBu makale, Ali Kuşçu’nun (ö. 879/1474) Şerhu Tecrîdi’l-akâid eseri üzerinden metafiziğin temel kavramların- dan birlik (vahdet) ile yüklemleme şeması, yani “kategorik önerme, konu ve yüklemin bir açıdan birleşmesini, başka bir açıdan ise farklılaşmasını gerektirir” önermesi arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Bu şema, Fahreddin er-Râzî’nin (ö. 606/1210) eserlerinden ilham alınarak Nasîruddin et-Tûsî (ö. 672/1274) tarafından Tecrîdü’l-i‘tikâd’a taşınmış ve böylece felsefi kelam kitaplarının, özellikle de Tecrîdü’l-i‘tikâd şerhlerinin gündemine girmiştir. Tecrîdü’l-i‘tikâd üze- rine yapılan şerhler, ‘haml’ başlığı altında bu şemanın temellendirilmesine ilişkin çeşitli yaklaşımlar sunmaktadır. Fakat aynı şema, aynı kitapta bambaşka bir bağlamda, vahdet-kesret başlığı altında da incelenmektedir: Haml baş- lığı altında kategorik önermede konu terimin ve yüklem teriminin bir cihetten birlik (ittihad) oluşturması bir başka cihetten de farklı olması gerektiği söylenirken, vahdet-kesret başlığında da ‘bir’ ve ‘çok’ sıfatlarını alan şeylerin bir cihetten ‘bir’ başka bir cihetten ‘çok’ olması gerektiği söylenmektedir. Dolayısıyla birlik ve çokluk hem mantıksal hem de metafiziksel iki ayrı bağlamda ele alınmaktadır. Bu makalede, Kuşçu’nun şerhini analiz ederek, vahdet-kes- ret ve kategorik önermelerdeki yüklemlemenin cihetler özelinde görünen bu kesişimini vurgulamaya çalışacağım ki bu, henüz gereken ilgiyi görmemiş bir husustur. Bu açıdan makale, metafiziğin genel kavramlarından vahdet ve kesreti kategorik önermeler gibi mantıksal unsurlar ile karşılaştırarak mantıksal kavramları metafiziksel temelleri ile birlikte ele almanın önemine katkı sunmaktadır.https://nazariyat.org/content/5-sayilar/21-cilt-10-sayi-2/3-mehmet-ozturan-ali-kuscu/3_mehmet_ozturan.pdfali kuşçufahreddin er-râzîbirçoközdeşlikkategorik önermeyüklemleme |
| spellingShingle | Mehmet Özturan Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme Nazariyat: Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences ali kuşçu fahreddin er-râzî bir çok özdeşlik kategorik önerme yüklemleme |
| title | Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme |
| title_full | Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme |
| title_fullStr | Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme |
| title_full_unstemmed | Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme |
| title_short | Bir-Çok Açısından Ali Kuşçu’da Yüklemleme |
| title_sort | bir cok acisindan ali kuscu da yuklemleme |
| topic | ali kuşçu fahreddin er-râzî bir çok özdeşlik kategorik önerme yüklemleme |
| url | https://nazariyat.org/content/5-sayilar/21-cilt-10-sayi-2/3-mehmet-ozturan-ali-kuscu/3_mehmet_ozturan.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mehmetozturan bircokacısındanalikuscudayuklemleme |