Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh
Allah’ın teklif ile muhatap kıldığı insan, özellikleri itibarıyla âlemdeki diğer varlıklardan farklıdır. Onun kendine ait irade ve kudretinin bulunması, fiillerinde özgür olması en temel özelliklerindendir. Kelâm ilminde insanın yaptığı fiillerdeki rolü tartışılmıştır. Bu ba...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Diyanet İşleri Başkanlığı
2024-09-01
|
| Series: | Diyanet İlmi Dergi |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.61304/did.1513700 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841545220094689280 |
|---|---|
| author | Mehmet Fatih Özerol |
| author_facet | Mehmet Fatih Özerol |
| author_sort | Mehmet Fatih Özerol |
| collection | DOAJ |
| description |
Allah’ın teklif ile muhatap kıldığı insan, özellikleri itibarıyla âlemdeki diğer varlıklardan farklıdır. Onun kendine ait irade ve kudretinin bulunması, fiillerinde özgür olması en temel özelliklerindendir. Kelâm ilminde insanın yaptığı fiillerdeki rolü tartışılmıştır. Bu bağlamda farklı metotlara sahip olan Mu‘tezile ve Eş‘arîlik, doğal olarak birbirlerinden farklı görüşler ortaya koymuştur Semerkandî, iki ekolün insan fiilleri konusundaki tavırlarının kaderîlik ve cebrîlik şeklinde vasıflandırılmasını uygun görmüştür. O, Allah’ın âlemde bulunan her şey gibi insan fiillerinin de yaratıcısı olduğunu kabul etmekle birlikte aynı zamanda insanın fiillerini kendi irade ve kudretiyle gerçekleştirdiğini ileri süren Mâtürîdîliği doğruya en yakın orta yol olarak telakki etmiştir. Semerkandî, Mâtürîdî mezhebinin ilkeleri çerçevesinde insan fiilleri, hüsün-kubuh gibi konuları ele alırken, Mu‘tezile’nin düşüncelerini eleştirdiği gibi onların görüşlerinden faydalanma konusunda tarafgirlik yapmamıştır. Ehl-i sünnetten olmasına rağmen Eş‘arîlerin görüşlerini eleştirebilmiştir. Şüphesiz Semerkandî’nin bu tarz bir yaklaşımı sergilemesinde kelâm ilminin konularına hâkim olmasının yanında mantık, matematik ve felsefeden oluşan bilgi birikiminin de katkısı ve etkisi olmuştur. Onun ortaya koyduğu düşünceleri sayesinde insan fiillerinin meydana gelişinin açıklanmasında Allah ile insanın irade ve kudretlerinin dengelendiğini görmek mümkündür. |
| format | Article |
| id | doaj-art-a3d72e5398734ff39fc68bd4fc43513f |
| institution | Kabale University |
| issn | 1300-8498 |
| language | Arabic |
| publishDate | 2024-09-01 |
| publisher | Diyanet İşleri Başkanlığı |
| record_format | Article |
| series | Diyanet İlmi Dergi |
| spelling | doaj-art-a3d72e5398734ff39fc68bd4fc43513f2025-01-12T09:01:55ZaraDiyanet İşleri BaşkanlığıDiyanet İlmi Dergi1300-84982024-09-01603991102410.61304/did.1513700 Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh Mehmet Fatih Özerol0https://orcid.org/0000-0002-1197-7357BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ/İLAHİYAT FAKÜLTESİ Allah’ın teklif ile muhatap kıldığı insan, özellikleri itibarıyla âlemdeki diğer varlıklardan farklıdır. Onun kendine ait irade ve kudretinin bulunması, fiillerinde özgür olması en temel özelliklerindendir. Kelâm ilminde insanın yaptığı fiillerdeki rolü tartışılmıştır. Bu bağlamda farklı metotlara sahip olan Mu‘tezile ve Eş‘arîlik, doğal olarak birbirlerinden farklı görüşler ortaya koymuştur Semerkandî, iki ekolün insan fiilleri konusundaki tavırlarının kaderîlik ve cebrîlik şeklinde vasıflandırılmasını uygun görmüştür. O, Allah’ın âlemde bulunan her şey gibi insan fiillerinin de yaratıcısı olduğunu kabul etmekle birlikte aynı zamanda insanın fiillerini kendi irade ve kudretiyle gerçekleştirdiğini ileri süren Mâtürîdîliği doğruya en yakın orta yol olarak telakki etmiştir. Semerkandî, Mâtürîdî mezhebinin ilkeleri çerçevesinde insan fiilleri, hüsün-kubuh gibi konuları ele alırken, Mu‘tezile’nin düşüncelerini eleştirdiği gibi onların görüşlerinden faydalanma konusunda tarafgirlik yapmamıştır. Ehl-i sünnetten olmasına rağmen Eş‘arîlerin görüşlerini eleştirebilmiştir. Şüphesiz Semerkandî’nin bu tarz bir yaklaşımı sergilemesinde kelâm ilminin konularına hâkim olmasının yanında mantık, matematik ve felsefeden oluşan bilgi birikiminin de katkısı ve etkisi olmuştur. Onun ortaya koyduğu düşünceleri sayesinde insan fiillerinin meydana gelişinin açıklanmasında Allah ile insanın irade ve kudretlerinin dengelendiğini görmek mümkündür.https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.61304/did.1513700 |
| spellingShingle | Mehmet Fatih Özerol Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh Diyanet İlmi Dergi |
| title |
Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh
|
| title_full |
Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh
|
| title_fullStr |
Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh
|
| title_full_unstemmed |
Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh
|
| title_short |
Mâtürîdî Kelâmcı Semerkandî’de İnsan Fiilleri ve Hüsün-Kubuh
|
| title_sort | maturidi kelamci semerkandi de insan fiilleri ve husun kubuh |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.61304/did.1513700 |
| work_keys_str_mv | AT mehmetfatihozerol maturidikelamcısemerkandideinsanfiillerivehusunkubuh |