İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması
Yaratma meselesi, insanlığın asırlardır üzerinde durduğu bir konudur. Kanaatimizce bu meseleyi önemli kılan unsurlar, üç kategoride değerlendirilebilir: Birincisi insanın ‘bilme’ gereksiniminden kaynaklı olarak yaptığı ontolojik sorgulama, ikincisi var olma niteliğinin müşte...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Motif Yayıncılık
2022-12-01
|
| Series: | Dini Araştırmalar |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.15745/da.1190002 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841545277511565312 |
|---|---|
| author | İsmail Koçak |
| author_facet | İsmail Koçak |
| author_sort | İsmail Koçak |
| collection | DOAJ |
| description |
Yaratma meselesi, insanlığın asırlardır üzerinde durduğu bir konudur. Kanaatimizce bu meseleyi önemli kılan unsurlar, üç kategoride değerlendirilebilir: Birincisi insanın ‘bilme’ gereksiniminden kaynaklı olarak yaptığı ontolojik sorgulama, ikincisi var olma niteliğinin müşterekliği bakımından; varlığı, epistemolojinin temeline yerleştirme zorunluluğu ve son olarak yaratmanın âlem ve insanın başlangıç tarihi olması. Tarih boyunca başlangıçla ilgili farklı görüşler ortaya atılmıştır. Kelâmcılar ve Felsefeciler, bu konuda hem Tanrı ve Âlem olmak üzere iki temel varlık hem de niteliksel ve varoluşsal anlamda farklı yapıya sahip iki varlık alanı belirlemişlerdir. Felsefeciler ile Kelâmcılar, bu iki varlığın ilişkisini araştırmışlardır. Genel kabule göre Kelâmcılar, yoktan yaratmayı (ex nihilo); Felsefeciler ise sudûr (emanation) nazariyesini benimsemişlerdir. Söz konusu iki yaratılış izahı, birbirlerinin karşısında konumlandırılmasına rağmen yaratmayı açıklama bakımından sudûr nazariyesini tercih eden İbn Sînâ’nın (ö. 428/1037); ibdâ‘ kavramını, yoktan yaratma anlamında kullandığı iddia edilmektedir. Bu bağlamda İbn Sînâ’da yoktan yaratmadan söz edilebilir mi? sorusu, cevaplanması gereken önemli bir problem olarak karşımızda durmaktadır. Biz makalemizde sudûr nazariyesi ile yoktan yaratmayı ilişkilendirmenin mümkün olup olmadığını tartışmayı hedeflemekteyiz. Özellikle ibdâ‘ kavramının bazı âlimler tarafından yanlış anlaşıldığı varsayımından hareketle çalışmamızda Kemâlpaşazâde’nin (ö. 940/1534) konu hakkındaki görüşleri odak noktamızı teşkil edecektir. Zira Kemalpaşazâde’nin konu hakkındaki tartışmalara dair çözümlemesi üçüncü bir yaklaşımı ortaya koymaktadır. Başka bir ifade ile Kemalpaşazâde felsefî ve kelamî tartışmalar arasında yeni ve özgün bir yaklaşımı ifade etmektedir. Bu makalede söz konusu iddiaları değerlendirip İbn Sînâ’nın ibdâ‘ nazariyesinde mutlak yoktan yaratmanın imkân dâhilinde olduğunu iddia etmenin bazı güçlükler içerdiği gösterilmeye çalışılacaktır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-5d4e34803c7347139c622796062d512d |
| institution | Kabale University |
| issn | 1301-966X |
| language | Arabic |
| publishDate | 2022-12-01 |
| publisher | Motif Yayıncılık |
| record_format | Article |
| series | Dini Araştırmalar |
| spelling | doaj-art-5d4e34803c7347139c622796062d512d2025-01-12T07:46:13ZaraMotif YayıncılıkDini Araştırmalar1301-966X2022-12-01256357960210.15745/da.1190002 İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması İsmail Koçak0https://orcid.org/0000-0002-5221-7936Kırııkkale Yaratma meselesi, insanlığın asırlardır üzerinde durduğu bir konudur. Kanaatimizce bu meseleyi önemli kılan unsurlar, üç kategoride değerlendirilebilir: Birincisi insanın ‘bilme’ gereksiniminden kaynaklı olarak yaptığı ontolojik sorgulama, ikincisi var olma niteliğinin müşterekliği bakımından; varlığı, epistemolojinin temeline yerleştirme zorunluluğu ve son olarak yaratmanın âlem ve insanın başlangıç tarihi olması. Tarih boyunca başlangıçla ilgili farklı görüşler ortaya atılmıştır. Kelâmcılar ve Felsefeciler, bu konuda hem Tanrı ve Âlem olmak üzere iki temel varlık hem de niteliksel ve varoluşsal anlamda farklı yapıya sahip iki varlık alanı belirlemişlerdir. Felsefeciler ile Kelâmcılar, bu iki varlığın ilişkisini araştırmışlardır. Genel kabule göre Kelâmcılar, yoktan yaratmayı (ex nihilo); Felsefeciler ise sudûr (emanation) nazariyesini benimsemişlerdir. Söz konusu iki yaratılış izahı, birbirlerinin karşısında konumlandırılmasına rağmen yaratmayı açıklama bakımından sudûr nazariyesini tercih eden İbn Sînâ’nın (ö. 428/1037); ibdâ‘ kavramını, yoktan yaratma anlamında kullandığı iddia edilmektedir. Bu bağlamda İbn Sînâ’da yoktan yaratmadan söz edilebilir mi? sorusu, cevaplanması gereken önemli bir problem olarak karşımızda durmaktadır. Biz makalemizde sudûr nazariyesi ile yoktan yaratmayı ilişkilendirmenin mümkün olup olmadığını tartışmayı hedeflemekteyiz. Özellikle ibdâ‘ kavramının bazı âlimler tarafından yanlış anlaşıldığı varsayımından hareketle çalışmamızda Kemâlpaşazâde’nin (ö. 940/1534) konu hakkındaki görüşleri odak noktamızı teşkil edecektir. Zira Kemalpaşazâde’nin konu hakkındaki tartışmalara dair çözümlemesi üçüncü bir yaklaşımı ortaya koymaktadır. Başka bir ifade ile Kemalpaşazâde felsefî ve kelamî tartışmalar arasında yeni ve özgün bir yaklaşımı ifade etmektedir. Bu makalede söz konusu iddiaları değerlendirip İbn Sînâ’nın ibdâ‘ nazariyesinde mutlak yoktan yaratmanın imkân dâhilinde olduğunu iddia etmenin bazı güçlükler içerdiği gösterilmeye çalışılacaktır.https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.15745/da.1190002 |
| spellingShingle | İsmail Koçak İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması Dini Araştırmalar |
| title |
İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması
|
| title_full |
İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması
|
| title_fullStr |
İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması
|
| title_full_unstemmed |
İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması
|
| title_short |
İbn Sînâ’nın İbdâ‘ Nazariyesi Etrafında Yoktan Yaratma Tartışması
|
| title_sort | ibn sina nin ibda nazariyesi etrafinda yoktan yaratma tartismasi |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/doi/10.15745/da.1190002 |
| work_keys_str_mv | AT ismailkocak ibnsinanınibdanazariyesietrafındayoktanyaratmatartısması |