Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar
Orta Asya’nın genişcoğrafyasında 6-8.yy. arasında imparatorluk kuran Göktürkler politik ve kültürel anlamda aynıbölgede yaşamışolan Hunların devamcılarıolarak kabul edilmektedir. Hun çağında Orta Asya coğrafyasında başlayan ortak kültür ve sanat oluşma gelişimleri Göktürk Dönemi özellikle Güney Sibi...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Selcuk University Press
2010-08-01
|
| Series: | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724514 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841561925380472832 |
|---|---|
| author | Lale Avşar İskenderzade |
| author_facet | Lale Avşar İskenderzade |
| author_sort | Lale Avşar İskenderzade |
| collection | DOAJ |
| description | Orta Asya’nın genişcoğrafyasında 6-8.yy. arasında imparatorluk kuran Göktürkler politik ve kültürel anlamda aynıbölgede yaşamışolan Hunların devamcılarıolarak kabul edilmektedir. Hun çağında Orta Asya coğrafyasında başlayan ortak kültür ve sanat oluşma gelişimleri Göktürk Dönemi özellikle Güney Sibirya, Altaylar, Moğolistan, Kazakistan ve Kırgızistan topraklarında devam etmişve daha da pekişmiştir. Bu coğrafyada Göktürk Dönemine ait çok sayıda bulunan dikili taşlar arasında insan tasvirli örnekler özellikle dikkati çekmektedir. Atalar kültü ile bağlıolan bu geleneğinin kökleri ilkel çağyapılarıolan mengirlerekadar uzanmaktadır. Dikili taşanıtların bir kısmıbağımsız alanlarda, büyük çoğunluğu ise özel anma törenleri için ayrılmışolan alanıniçinde veya dışında belli bir şemaya dayanarak dizilmiştir. “Geyikli taşlar”, heykeller ve balballar olarak gruplandırılan bu taşanıtlar arasında heykeller daha ayrıntılıtasvir ve detaylıişleyiştarzıile seçilmektedir. Ayakta duran ve oturan insan betimlemeleri olarak ayrıştırılan bu heykellerin aslında hep oturur durumda figürleri canlandırmışolmasıdüşüncesi daha yakın dönemde ortaya atılan bir varsayımdır. Bir başka gruplandırma ise bu figürlerin ellerinde tuttuklarınesnelere göre yapılabilir. Günümüze ulaşan taşanıtlar arasında elinde içki kabı, müzik enstrümanı, kesilmişinsan kafalarıve kuştutan figürler bulunmaktadır. Tüm bu nesnelerin kendine özgü sembolik anlamlarıGöktürklerdeki gömme ve anma törenleri ile bağlantılıdır. Bu makalede Göktürk Dönemine ait insan tasvirli taşanıtlar ortak ikonografi ile seçilen üç gurup halinde ele alınacak ve bunların simgesel anlamları, sanatsal ve stilistik özellikleri değerlendirilecektir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-593b0f7325a24ca298fac7893b0a4bde |
| institution | Kabale University |
| issn | 2667-4750 |
| language | English |
| publishDate | 2010-08-01 |
| publisher | Selcuk University Press |
| record_format | Article |
| series | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| spelling | doaj-art-593b0f7325a24ca298fac7893b0a4bde2025-01-03T01:16:57ZengSelcuk University PressSelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi2667-47502010-08-0124255269154Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş AnıtlarLale Avşar İskenderzade0Selçuk ÜniversitesiOrta Asya’nın genişcoğrafyasında 6-8.yy. arasında imparatorluk kuran Göktürkler politik ve kültürel anlamda aynıbölgede yaşamışolan Hunların devamcılarıolarak kabul edilmektedir. Hun çağında Orta Asya coğrafyasında başlayan ortak kültür ve sanat oluşma gelişimleri Göktürk Dönemi özellikle Güney Sibirya, Altaylar, Moğolistan, Kazakistan ve Kırgızistan topraklarında devam etmişve daha da pekişmiştir. Bu coğrafyada Göktürk Dönemine ait çok sayıda bulunan dikili taşlar arasında insan tasvirli örnekler özellikle dikkati çekmektedir. Atalar kültü ile bağlıolan bu geleneğinin kökleri ilkel çağyapılarıolan mengirlerekadar uzanmaktadır. Dikili taşanıtların bir kısmıbağımsız alanlarda, büyük çoğunluğu ise özel anma törenleri için ayrılmışolan alanıniçinde veya dışında belli bir şemaya dayanarak dizilmiştir. “Geyikli taşlar”, heykeller ve balballar olarak gruplandırılan bu taşanıtlar arasında heykeller daha ayrıntılıtasvir ve detaylıişleyiştarzıile seçilmektedir. Ayakta duran ve oturan insan betimlemeleri olarak ayrıştırılan bu heykellerin aslında hep oturur durumda figürleri canlandırmışolmasıdüşüncesi daha yakın dönemde ortaya atılan bir varsayımdır. Bir başka gruplandırma ise bu figürlerin ellerinde tuttuklarınesnelere göre yapılabilir. Günümüze ulaşan taşanıtlar arasında elinde içki kabı, müzik enstrümanı, kesilmişinsan kafalarıve kuştutan figürler bulunmaktadır. Tüm bu nesnelerin kendine özgü sembolik anlamlarıGöktürklerdeki gömme ve anma törenleri ile bağlantılıdır. Bu makalede Göktürk Dönemine ait insan tasvirli taşanıtlar ortak ikonografi ile seçilen üç gurup halinde ele alınacak ve bunların simgesel anlamları, sanatsal ve stilistik özellikleri değerlendirilecektir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724514göktürk sanatıinsan tasvirli heykeller“geyikli taşlar”balballar.the gokturk artstatues with human descriptions“stones with deer”balbals |
| spellingShingle | Lale Avşar İskenderzade Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi göktürk sanatı insan tasvirli heykeller “geyikli taşlar” balballar. the gokturk art statues with human descriptions “stones with deer” balbals |
| title | Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar |
| title_full | Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar |
| title_fullStr | Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar |
| title_full_unstemmed | Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar |
| title_short | Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtlar |
| title_sort | gokturk donemi insan figurlu tas anitlar |
| topic | göktürk sanatı insan tasvirli heykeller “geyikli taşlar” balballar. the gokturk art statues with human descriptions “stones with deer” balbals |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724514 |
| work_keys_str_mv | AT laleavsariskenderzade gokturkdonemiinsanfigurlutasanıtlar |