ارزیابی واکنش چهار گونه علفهرز و برخی از ارقام برنج در برابر بیماری‌زایی قارچ‌هایCurvularia lunata و Alternaria pellucida
سابقه و هدف: علف‌کش‌ها از نهاده‌های ضروری در کشاورزی هستند که با وجود مزیت‌های فراوان در کنترل علف‌های هرز، می‌توانند خسارت‌هایی همچون ایجاد مقاومت در علف‌های هرز، عوارض زیست محیطی و نیز تهدید سلامتی بشر را در پی داشته باشند. لذا برای کاهش مصرف یا کاهش غلظت آنها، روش‌های جایگزین همچون کنترل علف‌های...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2021-05-01
|
| Series: | تولید گیاهان زراعی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://ejcp.gau.ac.ir/article_5551_35048125bb0c9357c2f502ecb4a2ceab.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: علف‌کش‌ها از نهاده‌های ضروری در کشاورزی هستند که با وجود مزیت‌های فراوان در کنترل علف‌های هرز، می‌توانند خسارت‌هایی همچون ایجاد مقاومت در علف‌های هرز، عوارض زیست محیطی و نیز تهدید سلامتی بشر را در پی داشته باشند. لذا برای کاهش مصرف یا کاهش غلظت آنها، روش‌های جایگزین همچون کنترل علف‌های هرز با بهره‌گیری از میکروارگانیسم‌های زیستی پیشنهاد شده است که برای رسیدن به این هدف، نیاز به داشتن درک کاملی از روابط پاتوژن- میزبان است. دستیابی به چنین درکی به‌ویژه برای مجموعه دادههای بزرگ با برهمکنش پیچیده ژنوتیپ در ترکیب پاتوژن- میزبان، می‌تواند دشوار و چالش‌برانگیز باشد. برای ارزیابی بیماری‌زایی قارچها در گونههای گیاهی، علاوه بر ارزیابی‌های کمّی و توصیفی مرسوم، از بای‌پلات ژنوتیپ میزبان-جدایه‌های پاتوژن در یک نمودار پراکنش واحد نیز می‌توان بهره برد. این تحقیق، برای ارزیابی میزان اثر بیماری‌زایی دو قارچ بر پنچ رقم برنج و چهار گونه علف هرز انجام شد.مواد و روش‌ها: در این تحقیق، اثر بیماری‌زایی قارچ‌های Curvularia lunata و Alternaria pellucida بر پنچ رقم برنج (بینام، علی‌کاظمی، هاشمی، خزر و سپیدرود) و دو گونه سوروف (Echinochloa oryzicola و E. crus-galli)، تیرکمان‌آبی (Sagitaria trifolia) و قاشق‌واش (Alisma plantago–aquatica) به‌صورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلدانی در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، در سال 1397 بررسی شد. تجزیه مؤلفه‌های اصلی بر روی دادههای دو طرفه ژنوتیپ میزبان-پاتوژن انجام شد. نمودار بای‌پلات حاصل از دو محور مؤلفه اصلی اول (PC1 و PC2) با استفاده از بسته GGEBiplotGUI در نرم‌افزار R کشیده شد.یافته‌ها: تجزیه واریانس برای گونههای علفهرز و ارقام برنج جداگانه انجام شد و نشان داده شد که بین ارقام برنج در شرایط مایه‌زنی با C. lunata از نظر کاهش ارتفاع بوته و وزن تر و خشک بوته و در شرایط مایه‌زنی با A. pellucida از نظر کاهش ارتفاع بوته و وزن خشک بوته اختلاف معنی‌دار وجود داشت. همچنین در بین گونههای علفهرز در شرایط تیمار با C. lunata از نظر شدت بیماری، کاهش ارتفاع بوته و وزن تر بوته و تحت تیمار با A. pellucida از نظر هر چهار صفت اختلاف معنی‌دار وجود داشت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که ارقام هاشمی و علی‌کاظمی بیشترین شدت بیماری، کاهش ارتفاع بوته و وزن تر و خشک بوته را در تیمار با قارچ C. lunata داشتند. تجزیه بای‌پلات، روابط بین قارچها (به‌عنوان پاتوژن) و گونههای علفهرز و ارقام برنج (به‌عنوان ژنوتیپ میزبان) را در یک نمای پاتوژن- میزبان از نظر صفات نشان داد. نمای تستر متوسط (میانگین نمرات PC1 و PC2 برای تمام ژنوتیپ‌ها) بای‌پلات نشان داد از نظر شدت بیماری، علف‌های هرز A. plantago–aquatica و E. crus-galli حساس‌ترین و سپیدرود متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها در برابر دو قارچ بودند. بر پایه شدت بیماری برای ژنوتیپ‌های علی‌کاظمی و بینام می‌توان قارچ C. lunata را علیه گونه E. crus-galli و A. plantago–aquatica به‌کار برد. همچنین بر پایه همین صفت، برای رقم هاشمی می‌توان قارچ A. pellucida را در برابر S. trifolia استفاده کرد. بر پایه وزن خشک، قارچ C. lunata می‌تواند برای مبارزه بیولوژیک با S. trifolia در تمام ژنوتیپ‌ها به‌کار برده شود. نتیجه‌گیری: در مجموع، از نظر شدت بیماری و میزان کاهش صفات ارتفاع بوته، وزن خشک و تر بوته، C. lunata نسبت به قارچ دیگر عملکرد بهتری در مقابله با علفه‌های هرز داشت و آنتاگونیست بهتری به‌ویژه علیه علفهرز A. plantago–aquatica بود و بنابراین می‌تواند همچون یک علف‌کش قارچی برای کنترل علف‌های هرز در مزارع برنج در آینده به‌کار گرفته شود. |
|---|---|
| ISSN: | 2008-739X 2008-7403 |