تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه
با وجود فواید غیرقابل‌انکار توسعه فناوری در سیستم‌های آبیاری روستاها، در مواردی شاهد کاهش اثربخشی و ناکارایی این سیستم‌ها، اتلاف منابع آب و خاک و بدبین‌شدن روستاییان نسبت به فناوری مورداستفاده در سیستم‌های آبیاری هستیم. عدم تناسب فناوری با شرایط زمانی و مکانی روستاها نقش برجسته‌ای در این زمینه‌ها دا...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
University of Tehran, College of Aburaihan
2024-11-01
|
| Series: | مدیریت آب و آبیاری |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jwim.ut.ac.ir/article_97946_f4191db64468a2aca76c7042574155fd.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1846138074838335488 |
|---|---|
| author | مسعود نیک‌سیرت عباس امینی |
| author_facet | مسعود نیک‌سیرت عباس امینی |
| author_sort | مسعود نیک‌سیرت |
| collection | DOAJ |
| description | با وجود فواید غیرقابل‌انکار توسعه فناوری در سیستم‌های آبیاری روستاها، در مواردی شاهد کاهش اثربخشی و ناکارایی این سیستم‌ها، اتلاف منابع آب و خاک و بدبین‌شدن روستاییان نسبت به فناوری مورداستفاده در سیستم‌های آبیاری هستیم. عدم تناسب فناوری با شرایط زمانی و مکانی روستاها نقش برجسته‌ای در این زمینه‌ها دارد. این پژوهش در جستجوی تبیین مفهومی و شناسایی شاخص‌های تناسب فناوری با محیط‌های روستایی، با تأکید ویژه بر سیستم‌های آبیاری در مناطق روستایی شهرستان تفت، با استفاده از رویکرد کیفیِ نظریه برپایه است. بنا بر نتایج، تناسب یک فناوری با محیط روستا و اثربخشی آن برای بخش کشاورزی با کم‌ترین شوک و تنش به واحدهای بهره‌برداری، مستلزم شمول همه ابعاد اجتماعی- فرهنگی، فنی- اقتصادی، کالبدی- زیرساختی و زیست‌محیطی است. مهم‌ترین شاخص‌های کارکردی چنین تناسبی، سازگاری با بوم معرفتی روستا، مبتنی‌بودن بر دانش بومی، نیازمحوری، مقیاس‌پذیری، ارزانی، سادگی، قابلیت کنترل، دوام، سازگاری با ویژگی‌های گیاهان و محصولات مختلف، فراهم‌بودن زیرساخت‌های آن در روستا و هم‌چنین، سازگاری با طبیعت و اصول پایداری، در ابعاد مختلف بود. به‌علاوه، در الگوی پارادایمی ارائه شده، «عدم توجه به شرایط خاص روستاها»، «عدم توجه به نیازهای واقعی روستاییان» و «ضعف امکانات و زیرساخت‌ها»، به‌عنوان شرایط علّی ورود فناوری نامناسب در روستاها شناسایی شدند که عوامل مداخله‌گرانه‌ای از قبیل «خرده‌مالکی» و «ضعف نظام ترویجی در معرفی فناوری مناسب»، باعث تشدید آن‌ها بوده‌اند. این الگو، «تدوین نظام نوآوری فناورانه روستایی» را راهبردی برای شکل‌گیری و سرعت‌بخشیدن به چرخه تولید، انتشار و استفاده از فناوری مناسب در روستاها معرفی می‌کند. |
| format | Article |
| id | doaj-art-1c4b8fa0e67b427a8833dca4fcc8ee67 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-6298 2382-9931 |
| language | fas |
| publishDate | 2024-11-01 |
| publisher | University of Tehran, College of Aburaihan |
| record_format | Article |
| series | مدیریت آب و آبیاری |
| spelling | doaj-art-1c4b8fa0e67b427a8833dca4fcc8ee672024-12-07T10:12:09ZfasUniversity of Tehran, College of Aburaihanمدیریت آب و آبیاری2251-62982382-99312024-11-0114375377610.22059/jwim.2024.372651.114997946تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایهمسعود نیک‌سیرت0عباس امینی1گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.با وجود فواید غیرقابل‌انکار توسعه فناوری در سیستم‌های آبیاری روستاها، در مواردی شاهد کاهش اثربخشی و ناکارایی این سیستم‌ها، اتلاف منابع آب و خاک و بدبین‌شدن روستاییان نسبت به فناوری مورداستفاده در سیستم‌های آبیاری هستیم. عدم تناسب فناوری با شرایط زمانی و مکانی روستاها نقش برجسته‌ای در این زمینه‌ها دارد. این پژوهش در جستجوی تبیین مفهومی و شناسایی شاخص‌های تناسب فناوری با محیط‌های روستایی، با تأکید ویژه بر سیستم‌های آبیاری در مناطق روستایی شهرستان تفت، با استفاده از رویکرد کیفیِ نظریه برپایه است. بنا بر نتایج، تناسب یک فناوری با محیط روستا و اثربخشی آن برای بخش کشاورزی با کم‌ترین شوک و تنش به واحدهای بهره‌برداری، مستلزم شمول همه ابعاد اجتماعی- فرهنگی، فنی- اقتصادی، کالبدی- زیرساختی و زیست‌محیطی است. مهم‌ترین شاخص‌های کارکردی چنین تناسبی، سازگاری با بوم معرفتی روستا، مبتنی‌بودن بر دانش بومی، نیازمحوری، مقیاس‌پذیری، ارزانی، سادگی، قابلیت کنترل، دوام، سازگاری با ویژگی‌های گیاهان و محصولات مختلف، فراهم‌بودن زیرساخت‌های آن در روستا و هم‌چنین، سازگاری با طبیعت و اصول پایداری، در ابعاد مختلف بود. به‌علاوه، در الگوی پارادایمی ارائه شده، «عدم توجه به شرایط خاص روستاها»، «عدم توجه به نیازهای واقعی روستاییان» و «ضعف امکانات و زیرساخت‌ها»، به‌عنوان شرایط علّی ورود فناوری نامناسب در روستاها شناسایی شدند که عوامل مداخله‌گرانه‌ای از قبیل «خرده‌مالکی» و «ضعف نظام ترویجی در معرفی فناوری مناسب»، باعث تشدید آن‌ها بوده‌اند. این الگو، «تدوین نظام نوآوری فناورانه روستایی» را راهبردی برای شکل‌گیری و سرعت‌بخشیدن به چرخه تولید، انتشار و استفاده از فناوری مناسب در روستاها معرفی می‌کند.https://jwim.ut.ac.ir/article_97946_f4191db64468a2aca76c7042574155fd.pdfسیستم‌های آبیاریشهرستان تفتفناوری مخربفناوری مناسب روستایینظریه برپایه |
| spellingShingle | مسعود نیک‌سیرت عباس امینی تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه مدیریت آب و آبیاری سیستم‌های آبیاری شهرستان تفت فناوری مخرب فناوری مناسب روستایی نظریه برپایه |
| title | تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه |
| title_full | تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه |
| title_fullStr | تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه |
| title_full_unstemmed | تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه |
| title_short | تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه |
| title_sort | تبیین مفهوم و شاخص‌های فناوری سیستم‌های آبیاری مناسب در مناطق روستایی با استفاده از نظریه برپایه |
| topic | سیستم‌های آبیاری شهرستان تفت فناوری مخرب فناوری مناسب روستایی نظریه برپایه |
| url | https://jwim.ut.ac.ir/article_97946_f4191db64468a2aca76c7042574155fd.pdf |
| work_keys_str_mv | AT msʿwdnyḵsyrt tbyynmfhwmwsẖạkẖṣhạyfnạwrysystmhạyậbyạrymnạsbdrmnạṭqrwstạyybạạstfạdhạznẓryhbrpạyh AT ʿbạsạmyny tbyynmfhwmwsẖạkẖṣhạyfnạwrysystmhạyậbyạrymnạsbdrmnạṭqrwstạyybạạstfạdhạznẓryhbrpạyh |