برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی
نظامی از شگردهای موسیقایی زیادی برای آراستن خسرو و شیرین، استفاده کرده است. یکی از این شگردها که سبب جلوه‌های موسیقایی، برجستگی، التذاذ ادبی یا اطلاق سبک فردی شده، جفت‌واژگان مشابه است که در مجاورت یکدیگر استفاده گردیده است. جفت‌واژگانی که بسامد دارد، تعمّدی و بر محور خرد و اندیشه‌مندی استوار است و...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Semnan University
2023-01-01
|
| Series: | مطالعات زبانی و بلاغی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://rhetorical.semnan.ac.ir/article_7483_88cb3fb0ec8e90d9c2f05e35661a3c3a.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841527874022014976 |
|---|---|
| author | محمد امیر مشهدی پروانه مهرسرشتان |
| author_facet | محمد امیر مشهدی پروانه مهرسرشتان |
| author_sort | محمد امیر مشهدی |
| collection | DOAJ |
| description | نظامی از شگردهای موسیقایی زیادی برای آراستن خسرو و شیرین، استفاده کرده است. یکی از این شگردها که سبب جلوه‌های موسیقایی، برجستگی، التذاذ ادبی یا اطلاق سبک فردی شده، جفت‌واژگان مشابه است که در مجاورت یکدیگر استفاده گردیده است. جفت‌واژگانی که بسامد دارد، تعمّدی و بر محور خرد و اندیشه‌مندی استوار است و موجب شده شعر از خاصیت خودکارشدگی متمایز شود. جفت‌واژگان مشابه مجاور به دو صورت جلوه‌گر شده‌اند: تعدادی تحت عنوان صنایع بدیع لفظی یا معنوی، از جمله جناس، تکرار و تناسب نام‌هایی به خود اختصاص داده‌اند؛ مانند نُقره و نَقره، نافه و نیفه و تعدادی، ماهیت آوایی مشابه دارند و نام خاصّی از صنایع به خود اختصاص نداده‌اند؛ مانند ارغنونی و ارغوانی، خسک و خستگی. در پژوهش حاضر، تمامی ابیات خسرو و شیرین با توجّه به مبحث جفت‌واژگان مشابه، با منابع کتابخانه‌ای واکاوی شده و سپس ابیات واجد شرایط، با محوریت مؤلّفه‌های برجستگی، با روش توصیفی - تحلیلی، بررسی و طبقه‌بندی شدند. هدف، معرفی ویژگی سبکی، بیان اهمیت و بسامد جفت‌واژگان مدّنظر، کاربرد و تأثیر آن‌ها در جلوگیری از خودکارشدگی شعر و معرّفی جلوه‌های برجستگی‌های ادبی خسرو و شیرین است. نتیجۀ حاصل از پژوهش آن است که حضور جفت‌واژگان مشابه، حضوری نظام‌مند، با کاربردهای متعدّد و متفاوت است و ایجاد انواع برجستگی، موسیقی و تنالیته مترتّب بر اندیشه، نظامی را به استفادۀ مکرّر از جفت‌واژگان واداشته است. رویکرد پژوهش کاملاً جدید است و به بیان ویژگی سبکی پرداخته است که با توجّه به بسامد چشمگیر در خسرو و شیرین، تاکنون مغفول مانده و در این پژوهش، در شاهدمثال‌ها نمایان شده است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-0e0a9157c58b4a2a9adbdd0c3ccca5ec |
| institution | Kabale University |
| issn | 2008-9570 2717-090X |
| language | fas |
| publishDate | 2023-01-01 |
| publisher | Semnan University |
| record_format | Article |
| series | مطالعات زبانی و بلاغی |
| spelling | doaj-art-0e0a9157c58b4a2a9adbdd0c3ccca5ec2025-01-15T05:49:06ZfasSemnan Universityمطالعات زبانی و بلاغی2008-95702717-090X2023-01-01133029531810.22075/jlrs.2022.26290.20567483برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامیمحمد امیر مشهدی0پروانه مهرسرشتان1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران (نویسنده مسئول)دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستاننظامی از شگردهای موسیقایی زیادی برای آراستن خسرو و شیرین، استفاده کرده است. یکی از این شگردها که سبب جلوه‌های موسیقایی، برجستگی، التذاذ ادبی یا اطلاق سبک فردی شده، جفت‌واژگان مشابه است که در مجاورت یکدیگر استفاده گردیده است. جفت‌واژگانی که بسامد دارد، تعمّدی و بر محور خرد و اندیشه‌مندی استوار است و موجب شده شعر از خاصیت خودکارشدگی متمایز شود. جفت‌واژگان مشابه مجاور به دو صورت جلوه‌گر شده‌اند: تعدادی تحت عنوان صنایع بدیع لفظی یا معنوی، از جمله جناس، تکرار و تناسب نام‌هایی به خود اختصاص داده‌اند؛ مانند نُقره و نَقره، نافه و نیفه و تعدادی، ماهیت آوایی مشابه دارند و نام خاصّی از صنایع به خود اختصاص نداده‌اند؛ مانند ارغنونی و ارغوانی، خسک و خستگی. در پژوهش حاضر، تمامی ابیات خسرو و شیرین با توجّه به مبحث جفت‌واژگان مشابه، با منابع کتابخانه‌ای واکاوی شده و سپس ابیات واجد شرایط، با محوریت مؤلّفه‌های برجستگی، با روش توصیفی - تحلیلی، بررسی و طبقه‌بندی شدند. هدف، معرفی ویژگی سبکی، بیان اهمیت و بسامد جفت‌واژگان مدّنظر، کاربرد و تأثیر آن‌ها در جلوگیری از خودکارشدگی شعر و معرّفی جلوه‌های برجستگی‌های ادبی خسرو و شیرین است. نتیجۀ حاصل از پژوهش آن است که حضور جفت‌واژگان مشابه، حضوری نظام‌مند، با کاربردهای متعدّد و متفاوت است و ایجاد انواع برجستگی، موسیقی و تنالیته مترتّب بر اندیشه، نظامی را به استفادۀ مکرّر از جفت‌واژگان واداشته است. رویکرد پژوهش کاملاً جدید است و به بیان ویژگی سبکی پرداخته است که با توجّه به بسامد چشمگیر در خسرو و شیرین، تاکنون مغفول مانده و در این پژوهش، در شاهدمثال‌ها نمایان شده است.https://rhetorical.semnan.ac.ir/article_7483_88cb3fb0ec8e90d9c2f05e35661a3c3a.pdfجفت‌واژگان مشابهخسرو و شیرینموسیقیبرجستگی ادبینظامی |
| spellingShingle | محمد امیر مشهدی پروانه مهرسرشتان برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی مطالعات زبانی و بلاغی جفت‌واژگان مشابه خسرو و شیرین موسیقی برجستگی ادبی نظامی |
| title | برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی |
| title_full | برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی |
| title_fullStr | برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی |
| title_full_unstemmed | برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی |
| title_short | برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان (مشابه) در خسرو و شیرین نظامی |
| title_sort | برجسته‌سازی ادبی جفت‌واژگان مشابه در خسرو و شیرین نظامی |
| topic | جفت‌واژگان مشابه خسرو و شیرین موسیقی برجستگی ادبی نظامی |
| url | https://rhetorical.semnan.ac.ir/article_7483_88cb3fb0ec8e90d9c2f05e35661a3c3a.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mḥmdạmyrmsẖhdy brjsthsạzyạdbyjftwạzẖgạnmsẖạbhdrkẖsrwwsẖyrynnẓạmy AT prwạnhmhrsrsẖtạn brjsthsạzyạdbyjftwạzẖgạnmsẖạbhdrkẖsrwwsẖyrynnẓạmy |